Tiếng Anh Philippines

Philippines là đất nước nói Tiếng Anh lớn thứ 5 thế giới (1) , TA và Tiếng Phil đều là ngôn ngữ chính thức, không phải là ngoại-ngữ. Hệ thống giáo dục Philippines sử dụng tiếng Anh như một ngôn ngữ chính thức từ tiểu học đến đại học và sau đại học. Không quá ngạc nhiên khi nhiều người quan ngại rằng Tiếng Phi sẽ bị mất đi hoàn toàn nếu không được bảo tồn. Phi được coi là đất nước sản sinh giáo viên TA, chú trọng nhiều đến việc đào tạo kỹ năng sư phạm-giảng dạy và trở thành nguồn cung chuyên nghiệp cho các nước trên thế giới.

Khẳng định chắc chắn ở châu Á TA Phi đứng hàng đầu, còn TA Trung và TA Sing đều lệch-chuẩn do ảnh hưởng bởi Tiếng Hoa. Ấn cũng là đất nước sử dụng TA, nhưng TA Ấn có lẽ chỉ tốt cho việc đọc, hơn là nghe và nói. Không khó để bắt gặp những thứ hài hước khi nghe người Trung, Sing, Ấn, Nhật nói TA. TA của Phi mang gốc Anh-Mỹ khá chuẩn, do đã từng là thuộc địa lâu dài. TA Phi mang đậm sắc thái Mỹ, nhưng có lợi thế là dễ hiểu hơn và dễ dàng sử dụng trong giảng dạy.

Ở khu vực ĐNA, người ta nói rằng tất cả người Thái đều có thể nói Tiếng Thái, và tất cả người Phi đều có thể nói TA. Lưu ý rằng cả Thái Lan và Phi đều coi TA là survival language, và TA của người Thái cũng khá tốt, đặc biệt ở kỹ năng viết.

Ngữ âm tiếng Phil có ảnh hưởng nhưng không nhiều đến TA của người Phil. Một điều tạo nên sự khác biệt là mặc dù Tiếng Phi rất khó nghe, nhưng hầu hết người Phi đều có ý thức và nhu cầu phát âm TA theo chuẩn để đạt được hiệu quả giao tiếp, trong khi người Trung Quốc, Nhật, Ấn Độ lại có xu hướng giữ nguyên ngữ âm, ngữ điệu tiếng mẹ đẻ khi nói TA. Điều này khá giống với người VN khi học TA không có định hướng đúng.

Nhiều người cho rằng dù Philippines là quốc gia nói tiếng Anh nhưng dẫu sao vẫn thuộc châu Á nên chất giọng, ngữ điệu sẽ không thể nào bằng người Anh, Mỹ hay Úc được. Điều này đúng. Việc người học TA có một giáo viên bản xứ người Anh, Mỹ "hàng hiệu" chắc chắn sẽ đạt được hiệu quả rất cao. Nhưng vấn đề đặt ra là chi phí. Sẽ rất khó để có một giáo viên người Mỹ có bằng sư phạm, có khả năng dạy-tiếng-anh với mức 2000$/tháng. Sẽ thật may mắn làm sao nếu bạn/bạn của bạn/con của bạn được học với một giáo viên người Mỹ chuyên ngành kỹ thuật, IT, hoặc môi trường, biết cách soạn giáo án cơ bản và có sự nghiêm túc với công việc trái ngành nhưng có thu nhập tốt tại VN. Còn nếu không, bạn sẽ được dạy TA bởi một chàng tây ba lô với khả năng chửi tục và sử dụng tiếng lóng bất kỳ lúc nào và không cần biết tại sao. Tất nhiên là họ đều quốc tịch Anh, Mỹ xịn đàng hoàng, nhưng tin tôi đi, họ thậm chí không biết thì hiện tại hoàn thành nó là cái gì, đừng nói đến chuyện dạy.

(có thể xem thêm bài viết: Xếp hạng năng lực Tiếng Anh các nước Đông Nam Á năm 2016)

Nhưng lại không quá khó để có được một giáo viên TA người Phi có bằng BA, thậm chí MA về giảng dạy với mức phí tương đương, nhưng hiệu quả gấp nhiều lần. Điều này đã được một số trung tâm TA có uy tín tại VN chứng minh bằng việc sử dụng giáo viên Phil các khóa học TA học thuật đòi hỏi kỹ năng rất cao. Tôi cũng có thể giới thiệu một vài người bạn Phil, những người hoàn toàn có thể đứng lớp tại các trường đại học ngoại ngữ cho sinh viên chuyên ngành TA.

Bài viết không nhằm khẳng định tất cả người Ấn, Sing, Nhật đều kém TA, và tất cả người Phil đều là giáo viên TA tốt. Cũng giống như không phải tất cả chúng ta đều có thể viết một đoạn văn tả cảnh 5 câu bằng Tiếng Việt đầy đủ chủ,vị, trạng và bổ ngữ, mặc dù ta bản xứ Việt xịn.

Ngô Mạnh Linh

(1) Thời điểm tháng 12/2014 xếp thứ 6. Nguồn: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_English-speaking_population